مطالعه سیر تحول و تداوم معماری چهارتاقی در شمال شرق ایران از دوره ساسانی تا پایان سده چهارم هجری

Authors

جواد نیستانی

میثم جلالی

abstract

فرم در معماری ایران نقش عمده‏ای ایفا می‏کند. چهارتاقی گونه‏ای از فرم‏های متداول در معماری ایران است و پیشینه‏ای کهن دارد. که با بررسی ساختار و مطالعه روند شکل‏گیری و توسعه آن می‏توان با سیر تحول و تداوم معماری اعصار متمادی ایران آشنا شد. خراسان، از نگاه تعدادی از محققان، خاستگاه معماری چهارتاقی و فرم چلیپایی و پلان چهار ایوانی است نگارندگان مقاله، با این رویکرد، به مطالعه سیر تحول و تداوم فرم چهارتاقی در شمال‏شرق ایران از دوره ساسانی تا پایان سده چهارم هجری پرداخته‏اند. از همین رو، در مقاله حاضر برآنیم تا روشن سازیم که نحوه پراکندگی چهارتاقی های شمال‏شرق ایران و تقسیم بندی کاربردی آنها چگونه بوده است؟ افزون براین، موقعیت مکانی چهارتاقی ها چه ارتباطی با کاربری و چه تأثیری بر فرم و ساختار آنها داشته است؟ و سرانجام، چهارتاقی های ساسانی شمال‏شرق ایران چه تأثیری بر معماری دوره اسلامی منطقه داشته است؟ این تحقیق به روش توصیفی–تحلیلی و با ابزار گردآوری اطلاعات بررسی های میدانی انجام شده است. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که دو عامل مذهب و سیاست نقش عمده‏ای در شکل‏گیری و توسعه این گونه از معماری داشته است. موقعیت مکانی چهارتاقی‏ها نیز در نوع ساخت آنها تاثیر مستقیم داشته و معماری دوره اسلامی منطقه شمال‏شرق ایران- به‏ویژه در بناهای آرامگاهی، مساجد، کاخ‏ها، کوشک‏ها و قلاع-متأثر از طرح چهارتاقی ساسانی و فرم کلی ساختمان‏سازی آن دوره است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تاریخ اقتصادی طبرستان در دوره اسلامی تا پایان سده چهارم هجری: مزیت‌های اقلیمی و چندوچون مشاغل

سرتاسر دوره اسلامی، ناحیه طبرستان یا مازندران، واقع در شمال ایران، به­سبب بهره‌مندی از مزیت­های اقلیمی و طبیعی منحصر به­فرد، از جمله برخورداری­اش از خاک حاصلخیز، وجود جنگل­های انبوه و نیز مجاورتش با دریا، زمینه مستعدی برای کشاورزی و تولید محصولات زمینی و درختی و نیز مشاغلی چون ماهی­گیری داشته‌ است. در این مقاله، نویسندگان کوشیده­اند با استناد به منابع کهن و توصیف و تحلیل آنها به بررسی وضع اقتصا...

full text

سیر تحول کاشیکاری در آثار معماری دوره صفویه تا امروز

The tile making and the tile work are from valuable arrays related to architecture that the taste, elegance and the skill of our country’s tile makers have carried it to a degree of growth that has motivated the admire of the viewers. The people who have some acquaintance with Iranian Islamic architecture must enjoy the necessary knowledge of artistic values, designs as well as color and glaze ...

full text

سیر تحول تبیین‌‌های مورخان مسلمان از قرن چهارم تا هشتم هجری

«تبیین» به‌عنوان مسئله‌ای مهم از مسائل فلسفه تاریخ، علم تاریخ و نیز تاریخ‌‌نگاری با همه انواع، مدل‌‌ها و الگوهایی که دارد، عهده‌دار بیان رابطه منطقی میان رویدادها، تغییرات و تحولات تاریخی از یک سو و چرایی و چگونگی آنها از سوی دیگر است. توجه به روش‌‌ها و الگو‌‌های تاریخ‌نگاری مورخان مسلمان می‌تواند مبادی افکار و ایده‌‌های مربوط به تبیین‌‌ها در ارتباط با رخداد‌‌های تاریخ اسلام را بنمایاند. چنان‌ک...

full text

سیر تحول معماری روستاهای دوره سیلک I-II در شمال مرکزی ایران

یکی از موضوعات مهم در مورد جوامع پیش از تاریخ مسئله سکونت انسان‌ها بوده است که تغییر و تحولات و مراحل پیچیده را طی کرده است و در نهایت منجر به دست‌یابی به آثار بدیع معماری در روستاها شده است. از آنجایی که معماری می‌تواند بازگوکننده وضعیت اقلیم، اقتصاد، معیشت و ساختار جوامع گذشته باشد، مطالعه و بررسی سیر تحولات معماری روشی مناسب برای روشن کردن وضعیت حاکم بر جوامع روستایی است. شمال مرکزی ایران از...

full text

سیر عرفانی قرب در متون عرفانی تا سده هفتم هجری

احوال عرفانی یکی از مباحث مهم و مشروح عرفان و تصوّف اسلامی، به شمار می‌آید. سالک در مسیر سلوک خود برای وصول به کمال، باید نفس را از هواهای نفسانی پاک کند، بدین منظور کسب مقامات عرفانی باعث صاف شدن اندرون سالک می‌گردد و در نتیجه او آمادگی و شایستگی کامل پیدا می‌کند تا احوال عرفانی بر او وارد شود. «قرب» یکی از مهم‌ترین احوال عرفانی است که علاوه بر جایگاه والای آن در قرآن کریم، از اهمیت و ارزش بسیا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران

Publisher: دانشگاه پیام نور

ISSN

volume 3

issue سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 2015

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023